]> git.proxmox.com Git - mirror_qemu.git/blame - hw/scsi-bus.c
atapi: cleanup/fix mode sense results
[mirror_qemu.git] / hw / scsi-bus.c
CommitLineData
d52affa7 1#include "hw.h"
2f792016 2#include "qemu-error.h"
43b443b6 3#include "scsi.h"
2ec749cb 4#include "scsi-defs.h"
d52affa7 5#include "qdev.h"
2446333c 6#include "blockdev.h"
5138efec 7#include "trace.h"
d52affa7 8
db07c0f8 9static char *scsibus_get_fw_dev_path(DeviceState *dev);
afa46c46 10static int scsi_req_parse(SCSICommand *cmd, SCSIDevice *dev, uint8_t *buf);
b45ef674
PB
11static int scsi_build_sense(uint8_t *in_buf, int in_len,
12 uint8_t *buf, int len, bool fixed);
db07c0f8 13
d52affa7
GH
14static struct BusInfo scsi_bus_info = {
15 .name = "SCSI",
16 .size = sizeof(SCSIBus),
db07c0f8 17 .get_fw_dev_path = scsibus_get_fw_dev_path,
d52affa7
GH
18 .props = (Property[]) {
19 DEFINE_PROP_UINT32("scsi-id", SCSIDevice, id, -1),
87dcd1b2 20 DEFINE_PROP_UINT32("lun", SCSIDevice, lun, 0),
d52affa7
GH
21 DEFINE_PROP_END_OF_LIST(),
22 },
23};
24static int next_scsi_bus;
25
26/* Create a scsi bus, and attach devices to it. */
ca9c39fa 27void scsi_bus_new(SCSIBus *bus, DeviceState *host, int tcq, int ndev,
cfdc1bb0 28 const SCSIBusOps *ops)
d52affa7 29{
ca9c39fa 30 qbus_create_inplace(&bus->qbus, &scsi_bus_info, host, NULL);
d52affa7
GH
31 bus->busnr = next_scsi_bus++;
32 bus->tcq = tcq;
33 bus->ndev = ndev;
cfdc1bb0 34 bus->ops = ops;
cb23117b 35 bus->qbus.allow_hotplug = 1;
d52affa7
GH
36}
37
38static int scsi_qdev_init(DeviceState *qdev, DeviceInfo *base)
39{
40 SCSIDevice *dev = DO_UPCAST(SCSIDevice, qdev, qdev);
41 SCSIDeviceInfo *info = DO_UPCAST(SCSIDeviceInfo, qdev, base);
42 SCSIBus *bus = DO_UPCAST(SCSIBus, qbus, dev->qdev.parent_bus);
01985dcf 43 int rc = -1;
d52affa7
GH
44
45 if (dev->id == -1) {
46 for (dev->id = 0; dev->id < bus->ndev; dev->id++) {
47 if (bus->devs[dev->id] == NULL)
48 break;
49 }
50 }
51 if (dev->id >= bus->ndev) {
1ecda02b 52 error_report("bad scsi device id: %d", dev->id);
d52affa7
GH
53 goto err;
54 }
55
56 if (bus->devs[dev->id]) {
01985dcf 57 qdev_free(&bus->devs[dev->id]->qdev);
d52affa7
GH
58 }
59 bus->devs[dev->id] = dev;
60
61 dev->info = info;
9af99d98 62 QTAILQ_INIT(&dev->requests);
01985dcf
GH
63 rc = dev->info->init(dev);
64 if (rc != 0) {
65 bus->devs[dev->id] = NULL;
66 }
d52affa7
GH
67
68err:
01985dcf
GH
69 return rc;
70}
71
72static int scsi_qdev_exit(DeviceState *qdev)
73{
74 SCSIDevice *dev = DO_UPCAST(SCSIDevice, qdev, qdev);
75 SCSIBus *bus = DO_UPCAST(SCSIBus, qbus, dev->qdev.parent_bus);
76
77 assert(bus->devs[dev->id] != NULL);
78 if (bus->devs[dev->id]->info->destroy) {
79 bus->devs[dev->id]->info->destroy(bus->devs[dev->id]);
80 }
81 bus->devs[dev->id] = NULL;
82 return 0;
d52affa7
GH
83}
84
85void scsi_qdev_register(SCSIDeviceInfo *info)
86{
87 info->qdev.bus_info = &scsi_bus_info;
88 info->qdev.init = scsi_qdev_init;
cb23117b 89 info->qdev.unplug = qdev_simple_unplug_cb;
01985dcf 90 info->qdev.exit = scsi_qdev_exit;
d52affa7
GH
91 qdev_register(&info->qdev);
92}
93
94/* handle legacy '-drive if=scsi,...' cmd line args */
2d1fd261
SH
95SCSIDevice *scsi_bus_legacy_add_drive(SCSIBus *bus, BlockDriverState *bdrv,
96 int unit, bool removable)
d52affa7
GH
97{
98 const char *driver;
99 DeviceState *dev;
100
f8b6cc00 101 driver = bdrv_is_sg(bdrv) ? "scsi-generic" : "scsi-disk";
d52affa7
GH
102 dev = qdev_create(&bus->qbus, driver);
103 qdev_prop_set_uint32(dev, "scsi-id", unit);
2d1fd261
SH
104 if (qdev_prop_exists(dev, "removable")) {
105 qdev_prop_set_bit(dev, "removable", removable);
106 }
18846dee
MA
107 if (qdev_prop_set_drive(dev, "drive", bdrv) < 0) {
108 qdev_free(dev);
109 return NULL;
110 }
33e66b86
MA
111 if (qdev_init(dev) < 0)
112 return NULL;
d52affa7
GH
113 return DO_UPCAST(SCSIDevice, qdev, dev);
114}
115
fa66b909 116int scsi_bus_legacy_handle_cmdline(SCSIBus *bus)
d52affa7 117{
42e766a2 118 Location loc;
d52affa7 119 DriveInfo *dinfo;
fa66b909 120 int res = 0, unit;
d52affa7 121
42e766a2 122 loc_push_none(&loc);
622b520f 123 for (unit = 0; unit < bus->ndev; unit++) {
d52affa7
GH
124 dinfo = drive_get(IF_SCSI, bus->busnr, unit);
125 if (dinfo == NULL) {
126 continue;
127 }
42e766a2 128 qemu_opts_loc_restore(dinfo->opts);
2d1fd261 129 if (!scsi_bus_legacy_add_drive(bus, dinfo->bdrv, unit, false)) {
fa66b909
MA
130 res = -1;
131 break;
132 }
d52affa7 133 }
42e766a2 134 loc_pop(&loc);
fa66b909 135 return res;
d52affa7 136}
89b08ae1 137
afa46c46
PB
138/* SCSIReqOps implementation for invalid commands. */
139
140static int32_t scsi_invalid_command(SCSIRequest *req, uint8_t *buf)
141{
142 scsi_req_build_sense(req, SENSE_CODE(INVALID_OPCODE));
143 scsi_req_complete(req, CHECK_CONDITION);
144 return 0;
145}
146
147struct SCSIReqOps reqops_invalid_opcode = {
148 .size = sizeof(SCSIRequest),
149 .send_command = scsi_invalid_command
150};
151
6dc06f08
PB
152/* SCSIReqOps implementation for unit attention conditions. */
153
154static int32_t scsi_unit_attention(SCSIRequest *req, uint8_t *buf)
155{
156 if (req->dev && req->dev->unit_attention.key == UNIT_ATTENTION) {
157 scsi_req_build_sense(req, req->dev->unit_attention);
158 } else if (req->bus->unit_attention.key == UNIT_ATTENTION) {
159 scsi_req_build_sense(req, req->bus->unit_attention);
160 }
161 scsi_req_complete(req, CHECK_CONDITION);
162 return 0;
163}
164
165struct SCSIReqOps reqops_unit_attention = {
166 .size = sizeof(SCSIRequest),
167 .send_command = scsi_unit_attention
168};
169
fdaef069
PB
170/* SCSIReqOps implementation for REPORT LUNS and for commands sent to
171 an invalid LUN. */
172
173typedef struct SCSITargetReq SCSITargetReq;
174
175struct SCSITargetReq {
176 SCSIRequest req;
177 int len;
178 uint8_t buf[64];
179};
180
181static void store_lun(uint8_t *outbuf, int lun)
182{
183 if (lun < 256) {
184 outbuf[1] = lun;
185 return;
186 }
187 outbuf[1] = (lun & 255);
188 outbuf[0] = (lun >> 8) | 0x40;
189}
190
191static bool scsi_target_emulate_report_luns(SCSITargetReq *r)
192{
193 int len;
194 if (r->req.cmd.xfer < 16) {
195 return false;
196 }
197 if (r->req.cmd.buf[2] > 2) {
198 return false;
199 }
200 len = MIN(sizeof r->buf, r->req.cmd.xfer);
201 memset(r->buf, 0, len);
202 if (r->req.dev->lun != 0) {
203 r->buf[3] = 16;
204 r->len = 24;
205 store_lun(&r->buf[16], r->req.dev->lun);
206 } else {
207 r->buf[3] = 8;
208 r->len = 16;
209 }
210 return true;
211}
212
213static bool scsi_target_emulate_inquiry(SCSITargetReq *r)
214{
215 assert(r->req.dev->lun != r->req.lun);
216 if (r->req.cmd.buf[1] & 0x2) {
217 /* Command support data - optional, not implemented */
218 return false;
219 }
220
221 if (r->req.cmd.buf[1] & 0x1) {
222 /* Vital product data */
223 uint8_t page_code = r->req.cmd.buf[2];
224 if (r->req.cmd.xfer < 4) {
225 return false;
226 }
227
228 r->buf[r->len++] = page_code ; /* this page */
229 r->buf[r->len++] = 0x00;
230
231 switch (page_code) {
232 case 0x00: /* Supported page codes, mandatory */
233 {
234 int pages;
235 pages = r->len++;
236 r->buf[r->len++] = 0x00; /* list of supported pages (this page) */
237 r->buf[pages] = r->len - pages - 1; /* number of pages */
238 break;
239 }
240 default:
241 return false;
242 }
243 /* done with EVPD */
244 assert(r->len < sizeof(r->buf));
245 r->len = MIN(r->req.cmd.xfer, r->len);
246 return true;
247 }
248
249 /* Standard INQUIRY data */
250 if (r->req.cmd.buf[2] != 0) {
251 return false;
252 }
253
254 /* PAGE CODE == 0 */
255 if (r->req.cmd.xfer < 5) {
256 return -1;
257 }
258
259 r->len = MIN(r->req.cmd.xfer, 36);
260 memset(r->buf, 0, r->len);
261 if (r->req.lun != 0) {
262 r->buf[0] = TYPE_NO_LUN;
263 } else {
264 r->buf[0] = TYPE_NOT_PRESENT | TYPE_INACTIVE;
265 r->buf[2] = 5; /* Version */
266 r->buf[3] = 2 | 0x10; /* HiSup, response data format */
267 r->buf[4] = r->len - 5; /* Additional Length = (Len - 1) - 4 */
268 r->buf[7] = 0x10 | (r->req.bus->tcq ? 0x02 : 0); /* Sync, TCQ. */
269 memcpy(&r->buf[8], "QEMU ", 8);
270 memcpy(&r->buf[16], "QEMU TARGET ", 16);
271 strncpy((char *) &r->buf[32], QEMU_VERSION, 4);
272 }
273 return true;
274}
275
276static int32_t scsi_target_send_command(SCSIRequest *req, uint8_t *buf)
277{
278 SCSITargetReq *r = DO_UPCAST(SCSITargetReq, req, req);
279
280 switch (buf[0]) {
281 case REPORT_LUNS:
282 if (!scsi_target_emulate_report_luns(r)) {
283 goto illegal_request;
284 }
285 break;
286 case INQUIRY:
287 if (!scsi_target_emulate_inquiry(r)) {
288 goto illegal_request;
289 }
290 break;
739df215
PB
291 case REQUEST_SENSE:
292 if (req->cmd.xfer < 4) {
293 goto illegal_request;
294 }
8b2a04ee
PB
295 r->len = scsi_device_get_sense(r->req.dev, r->buf,
296 MIN(req->cmd.xfer, sizeof r->buf),
739df215
PB
297 (req->cmd.buf[1] & 1) == 0);
298 break;
fdaef069
PB
299 default:
300 scsi_req_build_sense(req, SENSE_CODE(LUN_NOT_SUPPORTED));
301 scsi_req_complete(req, CHECK_CONDITION);
302 return 0;
303 illegal_request:
304 scsi_req_build_sense(req, SENSE_CODE(INVALID_FIELD));
305 scsi_req_complete(req, CHECK_CONDITION);
306 return 0;
307 }
308
309 if (!r->len) {
310 scsi_req_complete(req, GOOD);
311 }
312 return r->len;
313}
314
315static void scsi_target_read_data(SCSIRequest *req)
316{
317 SCSITargetReq *r = DO_UPCAST(SCSITargetReq, req, req);
318 uint32_t n;
319
320 n = r->len;
321 if (n > 0) {
322 r->len = 0;
323 scsi_req_data(&r->req, n);
324 } else {
325 scsi_req_complete(&r->req, GOOD);
326 }
327}
328
329static uint8_t *scsi_target_get_buf(SCSIRequest *req)
330{
331 SCSITargetReq *r = DO_UPCAST(SCSITargetReq, req, req);
332
333 return r->buf;
334}
335
336struct SCSIReqOps reqops_target_command = {
337 .size = sizeof(SCSITargetReq),
338 .send_command = scsi_target_send_command,
339 .read_data = scsi_target_read_data,
340 .get_buf = scsi_target_get_buf,
341};
342
343
8dbd4574 344SCSIRequest *scsi_req_alloc(SCSIReqOps *reqops, SCSIDevice *d, uint32_t tag,
c5bf71a9 345 uint32_t lun, void *hba_private)
89b08ae1
GH
346{
347 SCSIRequest *req;
348
7267c094 349 req = g_malloc0(reqops->size);
5c6c0e51 350 req->refcount = 1;
89b08ae1
GH
351 req->bus = scsi_bus_from_device(d);
352 req->dev = d;
353 req->tag = tag;
354 req->lun = lun;
c5bf71a9 355 req->hba_private = hba_private;
ed3a34a3 356 req->status = -1;
b45ef674 357 req->sense_len = 0;
8dbd4574 358 req->ops = reqops;
5138efec 359 trace_scsi_req_alloc(req->dev->id, req->lun, req->tag);
89b08ae1
GH
360 return req;
361}
362
c5bf71a9 363SCSIRequest *scsi_req_new(SCSIDevice *d, uint32_t tag, uint32_t lun,
c39ce112 364 uint8_t *buf, void *hba_private)
43a2b339 365{
6dc06f08 366 SCSIBus *bus = DO_UPCAST(SCSIBus, qbus, d->qdev.parent_bus);
c39ce112 367 SCSIRequest *req;
afa46c46
PB
368 SCSICommand cmd;
369
370 if (scsi_req_parse(&cmd, d, buf) != 0) {
371 trace_scsi_req_parse_bad(d->id, lun, tag, buf[0]);
372 req = scsi_req_alloc(&reqops_invalid_opcode, d, tag, lun, hba_private);
373 } else {
374 trace_scsi_req_parsed(d->id, lun, tag, buf[0],
375 cmd.mode, cmd.xfer);
3b6ffe50 376 if (cmd.lba != -1) {
afa46c46
PB
377 trace_scsi_req_parsed_lba(d->id, lun, tag, buf[0],
378 cmd.lba);
379 }
fdaef069 380
6dc06f08
PB
381 if ((d->unit_attention.key == UNIT_ATTENTION ||
382 bus->unit_attention.key == UNIT_ATTENTION) &&
383 (buf[0] != INQUIRY &&
384 buf[0] != REPORT_LUNS &&
385 buf[0] != GET_CONFIGURATION &&
386 buf[0] != GET_EVENT_STATUS_NOTIFICATION)) {
387 req = scsi_req_alloc(&reqops_unit_attention, d, tag, lun,
388 hba_private);
389 } else if (lun != d->lun ||
739df215
PB
390 buf[0] == REPORT_LUNS ||
391 buf[0] == REQUEST_SENSE) {
fdaef069
PB
392 req = scsi_req_alloc(&reqops_target_command, d, tag, lun,
393 hba_private);
394 } else {
395 req = d->info->alloc_req(d, tag, lun, hba_private);
396 }
afa46c46
PB
397 }
398
399 req->cmd = cmd;
98254542
PB
400 switch (buf[0]) {
401 case INQUIRY:
402 trace_scsi_inquiry(d->id, lun, tag, cmd.buf[1], cmd.buf[2]);
403 break;
404 case TEST_UNIT_READY:
405 trace_scsi_test_unit_ready(d->id, lun, tag);
406 break;
407 case REPORT_LUNS:
408 trace_scsi_report_luns(d->id, lun, tag);
409 break;
410 case REQUEST_SENSE:
411 trace_scsi_request_sense(d->id, lun, tag);
412 break;
413 default:
414 break;
415 }
416
c39ce112 417 return req;
43a2b339
PB
418}
419
0c34459b
PB
420uint8_t *scsi_req_get_buf(SCSIRequest *req)
421{
12010e7b 422 return req->ops->get_buf(req);
0c34459b
PB
423}
424
6dc06f08
PB
425static void scsi_clear_unit_attention(SCSIRequest *req)
426{
427 SCSISense *ua;
428 if (req->dev->unit_attention.key != UNIT_ATTENTION &&
429 req->bus->unit_attention.key != UNIT_ATTENTION) {
430 return;
431 }
432
433 /*
434 * If an INQUIRY command enters the enabled command state,
435 * the device server shall [not] clear any unit attention condition;
436 * See also MMC-6, paragraphs 6.5 and 6.6.2.
437 */
438 if (req->cmd.buf[0] == INQUIRY ||
439 req->cmd.buf[0] == GET_CONFIGURATION ||
440 req->cmd.buf[0] == GET_EVENT_STATUS_NOTIFICATION) {
441 return;
442 }
443
444 if (req->dev->unit_attention.key == UNIT_ATTENTION) {
445 ua = &req->dev->unit_attention;
446 } else {
447 ua = &req->bus->unit_attention;
448 }
449
450 /*
451 * If a REPORT LUNS command enters the enabled command state, [...]
452 * the device server shall clear any pending unit attention condition
453 * with an additional sense code of REPORTED LUNS DATA HAS CHANGED.
454 */
455 if (req->cmd.buf[0] == REPORT_LUNS &&
456 !(ua->asc == SENSE_CODE(REPORTED_LUNS_CHANGED).asc &&
457 ua->ascq == SENSE_CODE(REPORTED_LUNS_CHANGED).ascq)) {
458 return;
459 }
460
461 *ua = SENSE_CODE(NO_SENSE);
462}
463
74382217
HR
464int scsi_req_get_sense(SCSIRequest *req, uint8_t *buf, int len)
465{
6dc06f08
PB
466 int ret;
467
b45ef674
PB
468 assert(len >= 14);
469 if (!req->sense_len) {
74382217
HR
470 return 0;
471 }
6dc06f08
PB
472
473 ret = scsi_build_sense(req->sense, req->sense_len, buf, len, true);
474
475 /*
476 * FIXME: clearing unit attention conditions upon autosense should be done
477 * only if the UA_INTLCK_CTRL field in the Control mode page is set to 00b
478 * (SAM-5, 5.14).
479 *
480 * We assume UA_INTLCK_CTRL to be 00b for HBAs that support autosense, and
481 * 10b for HBAs that do not support it (do not call scsi_req_get_sense).
482 * In the latter case, scsi_req_complete clears unit attention conditions
483 * after moving them to the device's sense buffer.
484 */
485 scsi_clear_unit_attention(req);
486 return ret;
b45ef674
PB
487}
488
489int scsi_device_get_sense(SCSIDevice *dev, uint8_t *buf, int len, bool fixed)
490{
491 return scsi_build_sense(dev->sense, dev->sense_len, buf, len, fixed);
492}
493
494void scsi_req_build_sense(SCSIRequest *req, SCSISense sense)
495{
496 trace_scsi_req_build_sense(req->dev->id, req->lun, req->tag,
497 sense.key, sense.asc, sense.ascq);
498 memset(req->sense, 0, 18);
499 req->sense[0] = 0xf0;
500 req->sense[2] = sense.key;
eae31cb9 501 req->sense[7] = 10;
b45ef674
PB
502 req->sense[12] = sense.asc;
503 req->sense[13] = sense.ascq;
504 req->sense_len = 18;
74382217
HR
505}
506
c39ce112 507int32_t scsi_req_enqueue(SCSIRequest *req)
89b08ae1 508{
fc4f0754
PB
509 int32_t rc;
510
5c6c0e51
HR
511 assert(!req->enqueued);
512 scsi_req_ref(req);
513 req->enqueued = true;
514 QTAILQ_INSERT_TAIL(&req->dev->requests, req, next);
fc4f0754
PB
515
516 scsi_req_ref(req);
c39ce112 517 rc = req->ops->send_command(req, req->cmd.buf);
fc4f0754
PB
518 scsi_req_unref(req);
519 return rc;
89b08ae1
GH
520}
521
a1f0cce2 522static void scsi_req_dequeue(SCSIRequest *req)
e8637c90 523{
5138efec 524 trace_scsi_req_dequeue(req->dev->id, req->lun, req->tag);
e8637c90
JK
525 if (req->enqueued) {
526 QTAILQ_REMOVE(&req->dev->requests, req, next);
527 req->enqueued = false;
ad2d30f7 528 scsi_req_unref(req);
e8637c90
JK
529 }
530}
531
2599aece 532static int scsi_req_length(SCSICommand *cmd, SCSIDevice *dev, uint8_t *buf)
2ec749cb 533{
2599aece 534 switch (buf[0] >> 5) {
2ec749cb 535 case 0:
2599aece
PB
536 cmd->xfer = buf[4];
537 cmd->len = 6;
2ec749cb 538 /* length 0 means 256 blocks */
2599aece
PB
539 if (cmd->xfer == 0) {
540 cmd->xfer = 256;
541 }
2ec749cb
GH
542 break;
543 case 1:
544 case 2:
bd5da232 545 cmd->xfer = lduw_be_p(&buf[7]);
2599aece 546 cmd->len = 10;
2ec749cb
GH
547 break;
548 case 4:
bd5da232 549 cmd->xfer = ldl_be_p(&buf[10]);
2599aece 550 cmd->len = 16;
2ec749cb
GH
551 break;
552 case 5:
bd5da232 553 cmd->xfer = ldl_be_p(&buf[6]);
2599aece 554 cmd->len = 12;
2ec749cb
GH
555 break;
556 default:
557 return -1;
558 }
559
2599aece 560 switch (buf[0]) {
2ec749cb 561 case TEST_UNIT_READY:
5e30a07d 562 case REWIND:
2ec749cb
GH
563 case START_STOP:
564 case SEEK_6:
565 case WRITE_FILEMARKS:
566 case SPACE:
a5e3d9ef
BK
567 case RESERVE:
568 case RELEASE:
2ec749cb
GH
569 case ERASE:
570 case ALLOW_MEDIUM_REMOVAL:
5e30a07d 571 case VERIFY_10:
2ec749cb
GH
572 case SEEK_10:
573 case SYNCHRONIZE_CACHE:
574 case LOCK_UNLOCK_CACHE:
575 case LOAD_UNLOAD:
576 case SET_CD_SPEED:
577 case SET_LIMITS:
5e30a07d 578 case WRITE_LONG_10:
2ec749cb
GH
579 case MOVE_MEDIUM:
580 case UPDATE_BLOCK:
2599aece 581 cmd->xfer = 0;
2ec749cb
GH
582 break;
583 case MODE_SENSE:
584 break;
5e30a07d 585 case WRITE_SAME_10:
2599aece 586 cmd->xfer = 1;
2ec749cb 587 break;
5e30a07d 588 case READ_CAPACITY_10:
2599aece 589 cmd->xfer = 8;
2ec749cb
GH
590 break;
591 case READ_BLOCK_LIMITS:
2599aece 592 cmd->xfer = 6;
2ec749cb
GH
593 break;
594 case READ_POSITION:
2599aece 595 cmd->xfer = 20;
2ec749cb
GH
596 break;
597 case SEND_VOLUME_TAG:
2599aece 598 cmd->xfer *= 40;
2ec749cb
GH
599 break;
600 case MEDIUM_SCAN:
2599aece 601 cmd->xfer *= 8;
2ec749cb
GH
602 break;
603 case WRITE_10:
5e30a07d 604 case WRITE_VERIFY_10:
2ec749cb
GH
605 case WRITE_6:
606 case WRITE_12:
607 case WRITE_VERIFY_12:
bd536cf3
GH
608 case WRITE_16:
609 case WRITE_VERIFY_16:
2599aece 610 cmd->xfer *= dev->blocksize;
2ec749cb
GH
611 break;
612 case READ_10:
613 case READ_6:
614 case READ_REVERSE:
615 case RECOVER_BUFFERED_DATA:
616 case READ_12:
bd536cf3 617 case READ_16:
2599aece 618 cmd->xfer *= dev->blocksize;
2ec749cb
GH
619 break;
620 case INQUIRY:
2599aece 621 cmd->xfer = buf[4] | (buf[3] << 8);
2ec749cb 622 break;
c7126d5b
NB
623 case MAINTENANCE_OUT:
624 case MAINTENANCE_IN:
2599aece 625 if (dev->type == TYPE_ROM) {
c7126d5b 626 /* GPCMD_REPORT_KEY and GPCMD_SEND_KEY from multi media commands */
2599aece 627 cmd->xfer = buf[9] | (buf[8] << 8);
c7126d5b
NB
628 }
629 break;
2ec749cb
GH
630 }
631 return 0;
632}
633
2599aece 634static int scsi_req_stream_length(SCSICommand *cmd, SCSIDevice *dev, uint8_t *buf)
2ec749cb 635{
2599aece 636 switch (buf[0]) {
2ec749cb
GH
637 /* stream commands */
638 case READ_6:
639 case READ_REVERSE:
640 case RECOVER_BUFFERED_DATA:
641 case WRITE_6:
2599aece
PB
642 cmd->len = 6;
643 cmd->xfer = buf[4] | (buf[3] << 8) | (buf[2] << 16);
644 if (buf[1] & 0x01) { /* fixed */
645 cmd->xfer *= dev->blocksize;
646 }
2ec749cb
GH
647 break;
648 case REWIND:
649 case START_STOP:
2599aece
PB
650 cmd->len = 6;
651 cmd->xfer = 0;
2ec749cb
GH
652 break;
653 /* generic commands */
654 default:
2599aece 655 return scsi_req_length(cmd, dev, buf);
2ec749cb
GH
656 }
657 return 0;
658}
659
2599aece 660static void scsi_cmd_xfer_mode(SCSICommand *cmd)
97a06435 661{
2599aece 662 switch (cmd->buf[0]) {
97a06435
GH
663 case WRITE_6:
664 case WRITE_10:
5e30a07d 665 case WRITE_VERIFY_10:
97a06435
GH
666 case WRITE_12:
667 case WRITE_VERIFY_12:
bd536cf3
GH
668 case WRITE_16:
669 case WRITE_VERIFY_16:
97a06435
GH
670 case COPY:
671 case COPY_VERIFY:
672 case COMPARE:
673 case CHANGE_DEFINITION:
674 case LOG_SELECT:
675 case MODE_SELECT:
676 case MODE_SELECT_10:
677 case SEND_DIAGNOSTIC:
678 case WRITE_BUFFER:
679 case FORMAT_UNIT:
680 case REASSIGN_BLOCKS:
97a06435
GH
681 case SEARCH_EQUAL:
682 case SEARCH_HIGH:
683 case SEARCH_LOW:
684 case UPDATE_BLOCK:
5e30a07d
HR
685 case WRITE_LONG_10:
686 case WRITE_SAME_10:
97a06435
GH
687 case SEARCH_HIGH_12:
688 case SEARCH_EQUAL_12:
689 case SEARCH_LOW_12:
97a06435
GH
690 case MEDIUM_SCAN:
691 case SEND_VOLUME_TAG:
01bedeba 692 case PERSISTENT_RESERVE_OUT:
c7126d5b 693 case MAINTENANCE_OUT:
2599aece 694 cmd->mode = SCSI_XFER_TO_DEV;
97a06435
GH
695 break;
696 default:
2599aece
PB
697 if (cmd->xfer)
698 cmd->mode = SCSI_XFER_FROM_DEV;
97a06435 699 else {
2599aece 700 cmd->mode = SCSI_XFER_NONE;
97a06435
GH
701 }
702 break;
703 }
704}
705
2599aece 706static uint64_t scsi_cmd_lba(SCSICommand *cmd)
2ec749cb 707{
2599aece 708 uint8_t *buf = cmd->buf;
2ec749cb
GH
709 uint64_t lba;
710
711 switch (buf[0] >> 5) {
712 case 0:
bd5da232 713 lba = ldl_be_p(&buf[0]) & 0x1fffff;
2ec749cb
GH
714 break;
715 case 1:
716 case 2:
bd5da232
PB
717 case 5:
718 lba = ldl_be_p(&buf[2]);
2ec749cb
GH
719 break;
720 case 4:
bd5da232 721 lba = ldq_be_p(&buf[2]);
2ec749cb
GH
722 break;
723 default:
724 lba = -1;
725
726 }
727 return lba;
728}
729
afa46c46 730int scsi_req_parse(SCSICommand *cmd, SCSIDevice *dev, uint8_t *buf)
2ec749cb
GH
731{
732 int rc;
733
afa46c46
PB
734 if (dev->type == TYPE_TAPE) {
735 rc = scsi_req_stream_length(cmd, dev, buf);
2ec749cb 736 } else {
afa46c46 737 rc = scsi_req_length(cmd, dev, buf);
2ec749cb
GH
738 }
739 if (rc != 0)
740 return rc;
741
afa46c46
PB
742 memcpy(cmd->buf, buf, cmd->len);
743 scsi_cmd_xfer_mode(cmd);
744 cmd->lba = scsi_cmd_lba(cmd);
2ec749cb
GH
745 return 0;
746}
ed3a34a3 747
a1f0cce2
HR
748/*
749 * Predefined sense codes
750 */
751
752/* No sense data available */
753const struct SCSISense sense_code_NO_SENSE = {
754 .key = NO_SENSE , .asc = 0x00 , .ascq = 0x00
755};
756
757/* LUN not ready, Manual intervention required */
758const struct SCSISense sense_code_LUN_NOT_READY = {
759 .key = NOT_READY, .asc = 0x04, .ascq = 0x03
760};
761
762/* LUN not ready, Medium not present */
763const struct SCSISense sense_code_NO_MEDIUM = {
764 .key = NOT_READY, .asc = 0x3a, .ascq = 0x00
765};
766
68bb01f3
MA
767/* LUN not ready, medium removal prevented */
768const struct SCSISense sense_code_NOT_READY_REMOVAL_PREVENTED = {
769 .key = NOT_READY, .asc = 0x53, .ascq = 0x00
770};
771
a1f0cce2
HR
772/* Hardware error, internal target failure */
773const struct SCSISense sense_code_TARGET_FAILURE = {
774 .key = HARDWARE_ERROR, .asc = 0x44, .ascq = 0x00
775};
776
777/* Illegal request, invalid command operation code */
778const struct SCSISense sense_code_INVALID_OPCODE = {
779 .key = ILLEGAL_REQUEST, .asc = 0x20, .ascq = 0x00
780};
781
782/* Illegal request, LBA out of range */
783const struct SCSISense sense_code_LBA_OUT_OF_RANGE = {
784 .key = ILLEGAL_REQUEST, .asc = 0x21, .ascq = 0x00
785};
786
787/* Illegal request, Invalid field in CDB */
788const struct SCSISense sense_code_INVALID_FIELD = {
789 .key = ILLEGAL_REQUEST, .asc = 0x24, .ascq = 0x00
790};
791
792/* Illegal request, LUN not supported */
793const struct SCSISense sense_code_LUN_NOT_SUPPORTED = {
794 .key = ILLEGAL_REQUEST, .asc = 0x25, .ascq = 0x00
795};
796
a872a304
PB
797/* Illegal request, Saving parameters not supported */
798const struct SCSISense sense_code_SAVING_PARAMS_NOT_SUPPORTED = {
799 .key = ILLEGAL_REQUEST, .asc = 0x39, .ascq = 0x00
800};
801
802/* Illegal request, Incompatible medium installed */
67cc61e4 803const struct SCSISense sense_code_INCOMPATIBLE_FORMAT = {
a872a304
PB
804 .key = ILLEGAL_REQUEST, .asc = 0x30, .ascq = 0x00
805};
806
68bb01f3
MA
807/* Illegal request, medium removal prevented */
808const struct SCSISense sense_code_ILLEGAL_REQ_REMOVAL_PREVENTED = {
809 .key = ILLEGAL_REQUEST, .asc = 0x53, .ascq = 0x00
810};
811
a1f0cce2
HR
812/* Command aborted, I/O process terminated */
813const struct SCSISense sense_code_IO_ERROR = {
814 .key = ABORTED_COMMAND, .asc = 0x00, .ascq = 0x06
815};
816
817/* Command aborted, I_T Nexus loss occurred */
818const struct SCSISense sense_code_I_T_NEXUS_LOSS = {
819 .key = ABORTED_COMMAND, .asc = 0x29, .ascq = 0x07
820};
821
822/* Command aborted, Logical Unit failure */
823const struct SCSISense sense_code_LUN_FAILURE = {
824 .key = ABORTED_COMMAND, .asc = 0x3e, .ascq = 0x01
825};
826
a872a304
PB
827/* Unit attention, Power on, reset or bus device reset occurred */
828const struct SCSISense sense_code_RESET = {
829 .key = UNIT_ATTENTION, .asc = 0x29, .ascq = 0x00
830};
831
832/* Unit attention, Medium may have changed */
833const struct SCSISense sense_code_MEDIUM_CHANGED = {
834 .key = UNIT_ATTENTION, .asc = 0x28, .ascq = 0x00
835};
836
837/* Unit attention, Reported LUNs data has changed */
838const struct SCSISense sense_code_REPORTED_LUNS_CHANGED = {
839 .key = UNIT_ATTENTION, .asc = 0x3f, .ascq = 0x0e
840};
841
842/* Unit attention, Device internal reset */
843const struct SCSISense sense_code_DEVICE_INTERNAL_RESET = {
844 .key = UNIT_ATTENTION, .asc = 0x29, .ascq = 0x04
845};
846
a1f0cce2
HR
847/*
848 * scsi_build_sense
849 *
b45ef674 850 * Convert between fixed and descriptor sense buffers
a1f0cce2 851 */
b45ef674
PB
852int scsi_build_sense(uint8_t *in_buf, int in_len,
853 uint8_t *buf, int len, bool fixed)
a1f0cce2 854{
b45ef674
PB
855 bool fixed_in;
856 SCSISense sense;
a1f0cce2
HR
857 if (!fixed && len < 8) {
858 return 0;
859 }
860
b45ef674
PB
861 if (in_len == 0) {
862 sense.key = NO_SENSE;
863 sense.asc = 0;
864 sense.ascq = 0;
865 } else {
866 fixed_in = (in_buf[0] & 2) == 0;
867
868 if (fixed == fixed_in) {
869 memcpy(buf, in_buf, MIN(len, in_len));
870 return MIN(len, in_len);
871 }
872
873 if (fixed_in) {
874 sense.key = in_buf[2];
875 sense.asc = in_buf[12];
876 sense.ascq = in_buf[13];
877 } else {
878 sense.key = in_buf[1];
879 sense.asc = in_buf[2];
880 sense.ascq = in_buf[3];
881 }
882 }
883
a1f0cce2
HR
884 memset(buf, 0, len);
885 if (fixed) {
886 /* Return fixed format sense buffer */
887 buf[0] = 0xf0;
888 buf[2] = sense.key;
eae31cb9 889 buf[7] = 10;
a1f0cce2
HR
890 buf[12] = sense.asc;
891 buf[13] = sense.ascq;
892 return MIN(len, 18);
893 } else {
894 /* Return descriptor format sense buffer */
895 buf[0] = 0x72;
896 buf[1] = sense.key;
897 buf[2] = sense.asc;
898 buf[3] = sense.ascq;
899 return 8;
900 }
901}
902
ec766865
GH
903static const char *scsi_command_name(uint8_t cmd)
904{
905 static const char *names[] = {
906 [ TEST_UNIT_READY ] = "TEST_UNIT_READY",
5e30a07d 907 [ REWIND ] = "REWIND",
ec766865
GH
908 [ REQUEST_SENSE ] = "REQUEST_SENSE",
909 [ FORMAT_UNIT ] = "FORMAT_UNIT",
910 [ READ_BLOCK_LIMITS ] = "READ_BLOCK_LIMITS",
911 [ REASSIGN_BLOCKS ] = "REASSIGN_BLOCKS",
912 [ READ_6 ] = "READ_6",
913 [ WRITE_6 ] = "WRITE_6",
914 [ SEEK_6 ] = "SEEK_6",
915 [ READ_REVERSE ] = "READ_REVERSE",
916 [ WRITE_FILEMARKS ] = "WRITE_FILEMARKS",
917 [ SPACE ] = "SPACE",
918 [ INQUIRY ] = "INQUIRY",
919 [ RECOVER_BUFFERED_DATA ] = "RECOVER_BUFFERED_DATA",
c7126d5b
NB
920 [ MAINTENANCE_IN ] = "MAINTENANCE_IN",
921 [ MAINTENANCE_OUT ] = "MAINTENANCE_OUT",
ec766865
GH
922 [ MODE_SELECT ] = "MODE_SELECT",
923 [ RESERVE ] = "RESERVE",
924 [ RELEASE ] = "RELEASE",
925 [ COPY ] = "COPY",
926 [ ERASE ] = "ERASE",
927 [ MODE_SENSE ] = "MODE_SENSE",
928 [ START_STOP ] = "START_STOP",
929 [ RECEIVE_DIAGNOSTIC ] = "RECEIVE_DIAGNOSTIC",
930 [ SEND_DIAGNOSTIC ] = "SEND_DIAGNOSTIC",
931 [ ALLOW_MEDIUM_REMOVAL ] = "ALLOW_MEDIUM_REMOVAL",
5e30a07d 932 [ READ_CAPACITY_10 ] = "READ_CAPACITY_10",
ec766865
GH
933 [ READ_10 ] = "READ_10",
934 [ WRITE_10 ] = "WRITE_10",
935 [ SEEK_10 ] = "SEEK_10",
5e30a07d
HR
936 [ WRITE_VERIFY_10 ] = "WRITE_VERIFY_10",
937 [ VERIFY_10 ] = "VERIFY_10",
ec766865
GH
938 [ SEARCH_HIGH ] = "SEARCH_HIGH",
939 [ SEARCH_EQUAL ] = "SEARCH_EQUAL",
940 [ SEARCH_LOW ] = "SEARCH_LOW",
941 [ SET_LIMITS ] = "SET_LIMITS",
942 [ PRE_FETCH ] = "PRE_FETCH",
545557d4 943 /* READ_POSITION and PRE_FETCH use the same operation code */
ec766865
GH
944 [ SYNCHRONIZE_CACHE ] = "SYNCHRONIZE_CACHE",
945 [ LOCK_UNLOCK_CACHE ] = "LOCK_UNLOCK_CACHE",
946 [ READ_DEFECT_DATA ] = "READ_DEFECT_DATA",
947 [ MEDIUM_SCAN ] = "MEDIUM_SCAN",
948 [ COMPARE ] = "COMPARE",
949 [ COPY_VERIFY ] = "COPY_VERIFY",
950 [ WRITE_BUFFER ] = "WRITE_BUFFER",
951 [ READ_BUFFER ] = "READ_BUFFER",
952 [ UPDATE_BLOCK ] = "UPDATE_BLOCK",
5e30a07d
HR
953 [ READ_LONG_10 ] = "READ_LONG_10",
954 [ WRITE_LONG_10 ] = "WRITE_LONG_10",
ec766865 955 [ CHANGE_DEFINITION ] = "CHANGE_DEFINITION",
5e30a07d
HR
956 [ WRITE_SAME_10 ] = "WRITE_SAME_10",
957 [ UNMAP ] = "UNMAP",
ec766865 958 [ READ_TOC ] = "READ_TOC",
5e30a07d
HR
959 [ REPORT_DENSITY_SUPPORT ] = "REPORT_DENSITY_SUPPORT",
960 [ GET_CONFIGURATION ] = "GET_CONFIGURATION",
ec766865
GH
961 [ LOG_SELECT ] = "LOG_SELECT",
962 [ LOG_SENSE ] = "LOG_SENSE",
963 [ MODE_SELECT_10 ] = "MODE_SELECT_10",
964 [ RESERVE_10 ] = "RESERVE_10",
965 [ RELEASE_10 ] = "RELEASE_10",
966 [ MODE_SENSE_10 ] = "MODE_SENSE_10",
967 [ PERSISTENT_RESERVE_IN ] = "PERSISTENT_RESERVE_IN",
968 [ PERSISTENT_RESERVE_OUT ] = "PERSISTENT_RESERVE_OUT",
5e30a07d
HR
969 [ WRITE_FILEMARKS_16 ] = "WRITE_FILEMARKS_16",
970 [ EXTENDED_COPY ] = "EXTENDED_COPY",
971 [ ATA_PASSTHROUGH ] = "ATA_PASSTHROUGH",
972 [ ACCESS_CONTROL_IN ] = "ACCESS_CONTROL_IN",
973 [ ACCESS_CONTROL_OUT ] = "ACCESS_CONTROL_OUT",
974 [ READ_16 ] = "READ_16",
975 [ COMPARE_AND_WRITE ] = "COMPARE_AND_WRITE",
976 [ WRITE_16 ] = "WRITE_16",
977 [ WRITE_VERIFY_16 ] = "WRITE_VERIFY_16",
978 [ VERIFY_16 ] = "VERIFY_16",
979 [ SYNCHRONIZE_CACHE_16 ] = "SYNCHRONIZE_CACHE_16",
980 [ LOCATE_16 ] = "LOCATE_16",
981 [ WRITE_SAME_16 ] = "WRITE_SAME_16",
48bb9f53 982 /* ERASE_16 and WRITE_SAME_16 use the same operation code */
f6515262 983 [ SERVICE_ACTION_IN_16 ] = "SERVICE_ACTION_IN_16",
5e30a07d
HR
984 [ WRITE_LONG_16 ] = "WRITE_LONG_16",
985 [ REPORT_LUNS ] = "REPORT_LUNS",
986 [ BLANK ] = "BLANK",
ec766865 987 [ MOVE_MEDIUM ] = "MOVE_MEDIUM",
5e30a07d 988 [ LOAD_UNLOAD ] = "LOAD_UNLOAD",
ec766865
GH
989 [ READ_12 ] = "READ_12",
990 [ WRITE_12 ] = "WRITE_12",
f6515262 991 [ SERVICE_ACTION_IN_12 ] = "SERVICE_ACTION_IN_12",
ec766865 992 [ WRITE_VERIFY_12 ] = "WRITE_VERIFY_12",
5e30a07d 993 [ VERIFY_12 ] = "VERIFY_12",
ec766865
GH
994 [ SEARCH_HIGH_12 ] = "SEARCH_HIGH_12",
995 [ SEARCH_EQUAL_12 ] = "SEARCH_EQUAL_12",
996 [ SEARCH_LOW_12 ] = "SEARCH_LOW_12",
997 [ READ_ELEMENT_STATUS ] = "READ_ELEMENT_STATUS",
998 [ SEND_VOLUME_TAG ] = "SEND_VOLUME_TAG",
5e30a07d 999 [ READ_DEFECT_DATA_12 ] = "READ_DEFECT_DATA_12",
ec766865 1000 [ SET_CD_SPEED ] = "SET_CD_SPEED",
ec766865
GH
1001 };
1002
1003 if (cmd >= ARRAY_SIZE(names) || names[cmd] == NULL)
1004 return "*UNKNOWN*";
1005 return names[cmd];
1006}
1007
ad2d30f7
PB
1008SCSIRequest *scsi_req_ref(SCSIRequest *req)
1009{
1010 req->refcount++;
1011 return req;
1012}
1013
1014void scsi_req_unref(SCSIRequest *req)
1015{
1016 if (--req->refcount == 0) {
12010e7b
PB
1017 if (req->ops->free_req) {
1018 req->ops->free_req(req);
ad2d30f7 1019 }
7267c094 1020 g_free(req);
ad2d30f7
PB
1021 }
1022}
1023
ad3376cc
PB
1024/* Tell the device that we finished processing this chunk of I/O. It
1025 will start the next chunk or complete the command. */
1026void scsi_req_continue(SCSIRequest *req)
1027{
1028 trace_scsi_req_continue(req->dev->id, req->lun, req->tag);
1029 if (req->cmd.mode == SCSI_XFER_TO_DEV) {
12010e7b 1030 req->ops->write_data(req);
ad3376cc 1031 } else {
12010e7b 1032 req->ops->read_data(req);
ad3376cc
PB
1033 }
1034}
1035
ab9adc88
PB
1036/* Called by the devices when data is ready for the HBA. The HBA should
1037 start a DMA operation to read or fill the device's data buffer.
ad3376cc 1038 Once it completes, calling scsi_req_continue will restart I/O. */
ab9adc88
PB
1039void scsi_req_data(SCSIRequest *req, int len)
1040{
1041 trace_scsi_req_data(req->dev->id, req->lun, req->tag, len);
c6df7102 1042 req->bus->ops->transfer_data(req, len);
ab9adc88
PB
1043}
1044
ec766865
GH
1045void scsi_req_print(SCSIRequest *req)
1046{
1047 FILE *fp = stderr;
1048 int i;
1049
1050 fprintf(fp, "[%s id=%d] %s",
1051 req->dev->qdev.parent_bus->name,
1052 req->dev->id,
1053 scsi_command_name(req->cmd.buf[0]));
1054 for (i = 1; i < req->cmd.len; i++) {
1055 fprintf(fp, " 0x%02x", req->cmd.buf[i]);
1056 }
1057 switch (req->cmd.mode) {
1058 case SCSI_XFER_NONE:
1059 fprintf(fp, " - none\n");
1060 break;
1061 case SCSI_XFER_FROM_DEV:
1062 fprintf(fp, " - from-dev len=%zd\n", req->cmd.xfer);
1063 break;
1064 case SCSI_XFER_TO_DEV:
1065 fprintf(fp, " - to-dev len=%zd\n", req->cmd.xfer);
1066 break;
1067 default:
1068 fprintf(fp, " - Oops\n");
1069 break;
1070 }
1071}
1072
682a9b21 1073void scsi_req_complete(SCSIRequest *req, int status)
ed3a34a3 1074{
682a9b21
PB
1075 assert(req->status == -1);
1076 req->status = status;
b45ef674
PB
1077
1078 assert(req->sense_len < sizeof(req->sense));
1079 if (status == GOOD) {
1080 req->sense_len = 0;
1081 }
1082
1083 if (req->sense_len) {
1084 memcpy(req->dev->sense, req->sense, req->sense_len);
1085 }
1086 req->dev->sense_len = req->sense_len;
1087
6dc06f08
PB
1088 /*
1089 * Unit attention state is now stored in the device's sense buffer
1090 * if the HBA didn't do autosense. Clear the pending unit attention
1091 * flags.
1092 */
1093 scsi_clear_unit_attention(req);
1094
ad2d30f7 1095 scsi_req_ref(req);
e8637c90 1096 scsi_req_dequeue(req);
c6df7102 1097 req->bus->ops->complete(req, req->status);
ad2d30f7 1098 scsi_req_unref(req);
ed3a34a3 1099}
db07c0f8 1100
94d3f98a
PB
1101void scsi_req_cancel(SCSIRequest *req)
1102{
12010e7b
PB
1103 if (req->ops->cancel_io) {
1104 req->ops->cancel_io(req);
94d3f98a
PB
1105 }
1106 scsi_req_ref(req);
1107 scsi_req_dequeue(req);
1108 if (req->bus->ops->cancel) {
1109 req->bus->ops->cancel(req);
1110 }
1111 scsi_req_unref(req);
1112}
1113
19d110ab
PB
1114void scsi_req_abort(SCSIRequest *req, int status)
1115{
12010e7b
PB
1116 if (req->ops->cancel_io) {
1117 req->ops->cancel_io(req);
19d110ab 1118 }
682a9b21 1119 scsi_req_complete(req, status);
19d110ab
PB
1120}
1121
c7b48872 1122void scsi_device_purge_requests(SCSIDevice *sdev, SCSISense sense)
c557e889
PB
1123{
1124 SCSIRequest *req;
1125
1126 while (!QTAILQ_EMPTY(&sdev->requests)) {
1127 req = QTAILQ_FIRST(&sdev->requests);
94d3f98a 1128 scsi_req_cancel(req);
c557e889 1129 }
c7b48872 1130 sdev->unit_attention = sense;
c557e889
PB
1131}
1132
db07c0f8
GN
1133static char *scsibus_get_fw_dev_path(DeviceState *dev)
1134{
645a8ad6 1135 SCSIDevice *d = DO_UPCAST(SCSIDevice, qdev, dev);
db07c0f8
GN
1136 SCSIBus *bus = scsi_bus_from_device(d);
1137 char path[100];
1138 int i;
1139
1140 for (i = 0; i < bus->ndev; i++) {
1141 if (bus->devs[i] == d) {
1142 break;
1143 }
1144 }
1145
1146 assert(i != bus->ndev);
1147
1148 snprintf(path, sizeof(path), "%s@%x", qdev_fw_name(dev), i);
1149
1150 return strdup(path);
1151}